ഭ്രമയുഗം എന്ന സിനിമയിലെ അധികാരവും അടിച്ചമർത്തലും തമ്മിലുള്ള സങ്കീർണ്ണമായ ബന്ധവും അതിനെതിരായ പ്രതിരോധവും ഫൂക്കോയുടെ സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ അരുൺ വിശകലനം ചെയ്യുന്നു.
അരുൺ കുമാർ പി. കെ.
“ഭ്രമയുഗം” എന്ന ചിത്രം 17-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കേരളത്തിൽ ഒരു അടിമ വ്യാപാര കേന്ദ്രത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ട് സ്വന്തം വീട്ടിലേക്ക് മടങ്ങാൻ ശ്രമിക്കുന്ന പാണൻ വിഭാഗത്തിൽപ്പെട്ട ഒരു കഥാപാത്രത്തിന്റെ കഥ പറയുന്നു. വഴിതെറ്റി ഒരു മനയിൽ എത്തിച്ചേരുന്ന അയാൾ കടന്നു പോകുന്ന അനുഭവങ്ങളിലൂടെയും, സംഭവങ്ങളിലൂടെയും , യജമാനൻ-അടിമ ബന്ധങ്ങളുടെ ചലനാത്മകത ആഴത്തിൽ ചിത്രം അപഗ്രഥിക്കുന്നു.
ഈ ചിത്രം, അടിച്ചമർത്തലിനെ സാധാരണവൽക്കരിക്കുന്ന ഭരണകൂട പ്രവണതകളെ അധികാരവും അറിവും തമ്മിലുള്ള പരസ്പര ബന്ധത്തെ ചിത്രീകരിക്കാൻ ഗോഥിക് മാൻഷൻ എന്ന രൂപകവും ‘ചാത്തൻ’ പോലുള്ള അതിമാനുഷിക ആശയങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഇത് ഫ്രഞ്ച് ദാർശനികനായ മിഷേൽ ഫൂക്കോയുടെ പ്രധാന കൃതികളിൽ നിന്നുള്ള നിരവധി സിദ്ധാന്തങ്ങളെ പ്രതിധ്വനിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് “Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings, 1972-1977” എന്ന പുസ്തകത്തിൽ അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിച്ച ആശയങ്ങൾ.
ഫൂക്കോയുടെ സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ ചിത്രം വിശകലനം ചെയ്യുമ്പോൾ, അധികാരവും അടിച്ചമർത്തലും തമ്മിലുള്ള സങ്കീർണ്ണമായ ബന്ധവും അതിനെതിരായ പ്രതിരോധവും അതിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നതായി കാണാം. മനയും ചാത്തനും യജമാനൻ-അടിമ വ്യവസ്ഥയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുമ്പോൾ, തേവന്റെ കഥാപാത്രം ഈ ഘടനയ്ക്കെതിരെ പ്രതിരോധിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. എന്നാൽ അവസാനം ചാത്തനായി തന്നെ അദ്ദേഹം മാറുന്നതും അടിച്ചമർത്തലിന്റെ ആവർത്തന സ്വഭാവത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
ജ്ഞാനവും ശക്തിയും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം, സ്വത്വരൂപീകരണം, വ്യക്തികളുടെ മേൽ സാമൂഹിക നിയന്ത്രണം എന്നിവയും ഈ ചിത്രം ചർച്ച ചെയ്യുന്നു. ഫൂക്കോയുടെ പ്രബന്ധങ്ങളിൽ പ്രകടമാകുന്ന ഈ ആശയങ്ങൾ 17-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കേരളത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ഭ്രമയുഗം അവതരിപ്പിക്കുന്നു.
സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ വ്യവസ്ഥിതിയുടെ ഘടനയും പ്രവർത്തനവും വിശകലനം ചെയ്യാൻ ഫൂക്കോയുടെ മാർഗങ്ങൾ സ്വീകരിച്ചുകൊണ്ട് നോക്കുമ്പോൾ , ഈ സമകാലിക മലയാള ചിത്രം ഒരു പ്രത്യേക കാലഘട്ടത്തിലെ സ്ഥലത്തെയും അസമത്വങ്ങളും അടിച്ചമർത്തലുകളെയും തുറന്നുകാണിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നതായി കാണാം . അതിലൂടെ, സമൂഹത്തിലെ അധികാര ബന്ധങ്ങളുടെയും അതിന്റെ പ്രത്യാഘാതങ്ങളുടെയും ഒരു സമഗ്രവീക്ഷണം ചിത്രം നൽകുന്നു.
അധികാര ബന്ധങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഫൂക്കോയുടെ ആശയവും ജന്മിയുടെ ഭ്രമാത്മക വൈദഗ്ധ്യവും
ശരീരങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിലൂടെ അധികാരം സാമൂഹിക മാനദണ്ഡങ്ങളെ രൂപപ്പെടുത്തുന്ന രീതിയെക്കുറിച്ച് മിഷേൽ ഫൂക്കോ ചിന്തിച്ചിരുന്നു. ആദ്യ ഭാഗത്ത് മനയുടെ തമ്പുരാനായ ചുടലൻ പോറ്റി ചാത്തനെ അടിമയാക്കി, സ്വയം യജമാനനായി നിലകൊണ്ട് നിഗൂഢമായ അറിവ് നേടിയെങ്കിലും, ഈ വൈദഗ്ദ്ധ്യം ഒരു മിഥ്യയാണെന്നും പൂർണ്ണമായും ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നതിടെ അയാൾ ആത്യന്തികമായി ചാത്തനാൽ കീഴടക്കപ്പെടുന്നു എന്നതും അധികാരം ആപേക്ഷികമാണെന്ന ഫൂക്കോയുടെ വീക്ഷണത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു.
അതിന് ശേഷം എത്തുന്ന പിൻഗാമി കൊടുമൺ പോറ്റിയുടെ ശരീരം കൈവശപ്പെടുത്തുന്ന ചാത്തന്, അടിച്ചമർത്തുന്ന സാമൂഹിക മാനദണ്ഡങ്ങളെ ചെറുക്കാനും അട്ടിമറിക്കാനും അറിവ്, രഹസ്യം, ഇരുട്ട്, രൂപമാറ്റം, നിഗൂഢത എന്നിവയിലൂടെ മറ്റുള്ളവരെ മനയിൽ കുടുക്കാൻ കഴിയുമെന്നതും, പോറ്റിയുടെ ശരീരവും രൂപമാറ്റ ശേഷിയും ചാത്തൻ ആയുധമാക്കി ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നതും ഫൂക്കോയുടെ “ശരീരത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സാങ്കേതികത” (political technology of the body) എന്ന ആശയവും അധികാര ബന്ധങ്ങളിലെ പ്രതിരോധത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീക്ഷണവുമായി ചേർന്ന് നിൽക്കുന്നു. (Foucault, 1980).
മനയുടെ ആശ്രയത്വം, വൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ, ലൈംഗികത, അധികാര ബന്ധങ്ങൾ, കർതൃത്വം (agency)
ചിത്രത്തിൽ ഒരു കഥാപാത്രമായി മാറുന്ന മന, സാമൂഹിക വൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഇടമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. കൊട്ടാരം, ജയിൽ, സെമിത്തേരി, വേശ്യാലയം എന്നിങ്ങനെ ശുദ്ധമായതിനെയും അശുദ്ധവുമായതിനെയും, ജീവിതത്തെയും മരണത്തെയും, പൊരുത്തമുള്ളതും ഇല്ലാത്തതുമായ എല്ലാത്തിനെയും അത് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. ഇതിനെ 17-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കേരളത്തിലെ സങ്കീർണ്ണമായ ജാതി, മത, അടിമത്ത വൈരുദ്ധ്യങ്ങളുടെ പ്രതിഫലനമായി കൂടി വായിക്കാവുന്നതാണ്.
ഫൂക്കോഡിയൻ കാഴ്ചപ്പാടിൽ, ഒറ്റപ്പെടലിലൂടെയും ഓർമ്മ ഇല്ലാതാക്കുന്നതിലൂടെയും തേവന്റെ മേൽ ശാന്തമായ ശാരീരിക നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു അച്ചടക്ക സ്ഥാപനമായിട്ടാണ് നമുക്ക് മനയെ കാണാൻ കഴിയുക. അത് വ്യക്തികളെ ശരീര, മാനസിക തലത്തിൽ നിയന്ത്രിക്കുകയും നിശബ്ദരാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു, അങ്ങനെ നിലവിലുള്ള സാമൂഹിക ക്രമങ്ങളെ നിലനിർത്താൻ സഹായിക്കുന്നു.
ലൈംഗികതയുടെ ചരിത്രപരമായ നിർമ്മിതിയും വ്യവഹാരങ്ങളുമായി അധികാര ബന്ധങ്ങൾ എങ്ങനെ കടന്നുപോകുന്നുവെന്ന് പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്ന ഫൂക്കോയുടെകൃതികളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ പരിശോധിക്കുമ്പോൾ, യക്ഷി തേവന്റെ സുഹൃത്ത് കോരനോടും പോറ്റിയോടും വ്യത്യസ്തമായി പെരുമാറുന്നതിന്റെ ചിത്രീകരണം പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധേയമാണ്.
ഫൂക്കോയുടെ സൃഷ്ടികളിലും ചിത്രത്തിലും, അധികാര സംവിധാനങ്ങൾ എങ്ങനെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു, വ്യക്തികൾ ഈ സംവിധാനങ്ങളെ എങ്ങനെ മുന്നോട്ട് കൊണ്ട് പോവുകയും ചെറുത്തുനിൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നതിന്റെ വിമർശനാത്മക പരിശോധനയുണ്ട്. ഇതിനോടൊപ്പം, ലൈംഗികതയെക്കുറിച്ചുള്ള ആധിപത്യ വ്യവഹാരങ്ങളെ വ്യക്തികൾ എങ്ങനെ ചെറുക്കുകയും അട്ടിമറിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്ന് ഫൂക്കോ ചർച്ച ചെയ്യുന്നതുപോലെ, അടിച്ചമർത്തൽ ശക്തികൾക്കെതിരായ ചെറുത്തുനിൽപ്പിന്റെ പ്രതീകമായാണ് “ഭ്രമയുഗം” നായകനായ ചാത്തനെയും അടിമകളെയും ചിത്രീകരിക്കുന്നതെന്നും കാണാം. (Foucault, 1978).
നിലവിലുള്ള അധികാര പോരാട്ടങ്ങളും ചെറുത്തുനിൽപ്പും
ചാത്തന്റെയും അടിമകളുടെയും ചിത്രീകരണം അധികാരഘടനയ്‌ക്കെതിരായ പ്രതിരോധം പ്രകടമാക്കുന്നു. അത് അടിച്ചമർത്തലിനും ഉൽപ്പാദനക്ഷമതയ്ക്കും അപ്പുറമുള്ള അധികാരത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഫൂക്കോയുടെ സങ്കൽപ്പവുമായി പൊരുത്തപ്പെടുകയും, അവരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ആധിപത്യത്തെ വെല്ലുവിളിക്കുന്ന നിരന്തരമായ ചെറുത്തുനിൽപ്പിനെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ചിത്രത്തിലെ ചാത്തനും തേവനും അടിമകളെന്ന നിലയിലുള്ള അധികാരഘടനകളോടുള്ള എതിർപ്പ് പലപ്പോഴായി പ്രകടിപ്പിക്കുന്നത് കാണാം.
അധികാരത്തെയും പ്രതിരോധത്തെയും കുറിച്ചുള്ള ഫൂക്കോയുടെ സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ ഈ വീക്ഷണം വിശകലനം ചെയ്യാവുന്നതാണ്. ഫൂക്കോയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ അധികാരം ശ്രേണിപരമായ ഘടനകൾക്കും സ്ഥാപനങ്ങൾക്കും അപ്പുറം പ്രവർത്തിക്കുന്നതും, സമൂഹത്തിന്റെ എല്ലാ വശങ്ങളിലും വ്യാപിക്കുകയും വ്യക്തികളോ സംഘങ്ങളോ കൈവശപ്പെടുത്തുന്നതിനുമപ്പുറം ബന്ധമുള്ളതുമാണ്. (Foucault, 1980).
ചാത്തന്റെയും തേവന്റെയും കാര്യത്തിൽ, അധികാര ഘടനകളോടുള്ള അവരുടെ ചെറുത്തുനിൽപ്പ്, അധികാരം കേവലം അടിച്ചമർത്തൽ മാത്രമല്ല, ഉൽപാദനപരവുമാണെന്ന ഫൂക്കോയുടെ ആശയത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. അത്തരത്തിൽ അവരുടെ ചെറുത്തുനിൽപ്പിന്റെ പ്രവൃത്തികൾ, പ്രത്യക്ഷമായാലും സൂക്ഷ്മമായാലും, അവരെ നിയന്ത്രിക്കാനും കീഴ്പ്പെടുത്താനും ശ്രമിക്കുന്ന ഒരു സംവിധാനത്തിനുള്ളിൽ കർതൃത്വം (agency) സ്ഥാപിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളായി കൂടി കാണാവുന്നതാണ്. (Foucault, 1980).
വിജ്ഞാന നിയന്ത്രണത്തിലൂടെ സാംസ്കാരിക മേധാവിത്വം നിലനിർത്തുക
ചിത്രത്തിൽ ചാത്തന്റെ പരാജയം ചിത്രീകരിക്കുന്നതിലൂടെ, ഒറ്റപ്പെടലിലൂടെയും കീഴടക്കലിലൂടെയും നിയന്ത്രണം ചെലുത്തുന്ന ബ്രാഹ്മണ പ്രത്യയശാസ്ത്ര ആധിപത്യത്തെ ചിത്രം ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്നു. പാചകക്കാരൻ കുടമൺ പോറ്റിക്ക് താഴ്ന്ന ജാതിക്കാരിയായ സ്ത്രീയിൽ ജനിച്ച മകനാണെന്നത്, താഴെക്കിടയിലുള്ളവരെ ബ്രാഹ്മണന്റെ പദവിയിലേക്ക് ഉയർത്തിയാൽ മാത്രമേ ഒരാൾക്ക് സ്വയംപര്യാപ്തത കൈവരിക്കാൻ കഴിയൂ എന്നും, ‘താഴ്ന്ന ജാതിയുടെ രക്തം’ ഉപയോഗിച്ച് ബ്രാഹ്മണനെ വേട്ടയാടാൻ കഴിയില്ല എന്ന ആശയത്തെയും ഈ ചിത്രം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നുവെന്നും വായിക്കാം.
ഇത് വ്യവസ്ഥാപരമായ അടിത്തറയെ തുരങ്കം വയ്ക്കുന്നതിനു പകരം, അന്തസ്സിനും ജാതി മൂല്യങ്ങൾക്കും ചുറ്റും നിലവിലുള്ള പ്രതീകാത്മക ലോകവീക്ഷണത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും, മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന ചാത്തൻ ആരാധനയുടെ അടിച്ചമർത്തലിനെയും വ്യവഹാര ഉൽപ്പാദനത്തിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിലൂടെ സാംസ്കാരിക ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കലിലേക്കും വിരൽ ചൂണ്ടുന്നു. കൂടാതെ, ഫൂക്കോയുടെ വീക്ഷണകോണിലൂടെ പരിശോധിക്കുമ്പോൾ, അധികാരശ്രേണി, വിശുദ്ധി, ആദർശപരമായ ക്രമം എന്നിവയുടെ നിർമ്മിത സങ്കൽപ്പങ്ങളാൽ സവിശേഷമായ സാമൂഹിക തലങ്ങളിൽ അധികാരം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിന് എങ്ങനെ സഹായിക്കുന്നുവെന്നും വ്യക്തമാകും. (Foucault, 1980).
അസമമായ ശ്രേണികളെ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്ന ബ്രാഹ്മണ്യത്തിന്റെ കീഴിൽ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ചാത്തൻ ആരാധനയുടെ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട ചരിത്രം കീഴടക്കപ്പെട്ട അറിവായി കാണാവുന്നതാണ്. മുമ്പ് നിലനിന്നിരുന്ന ചാത്തൻ സങ്കൽപ്പത്തെ ആചാരപരമായി കീഴ്പ്പെടുത്തുന്നതിന്റെ അനന്തരഫലങ്ങൾ അന്വേഷിക്കുന്നത്, വ്യവഹാര ഉൽപ്പാദനം നിയന്ത്രിക്കുന്നതിലൂടെയും പുരാണങ്ങളും മതങ്ങളും പോലുള്ള പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായ ഭരണകൂട ഉപകരണങ്ങളിലൂടെ സാംസ്കാരിക മേധാവിത്വം പുനഃസ്ഥാപിച്ചും എങ്ങനെയാണ് പ്രബല വിഭാഗങ്ങൾ അംഗീകാരം ഉണ്ടാക്കുന്നതെന്ന് വെളിപ്പെടുത്തുന്നു.
അച്ചടക്ക സ്ഥാപനങ്ങളിലൂടെയും വ്യവഹാരങ്ങളിലൂടെയും പ്രകടമാകുന്ന, സാമൂഹിക കീഴ്‌വഴക്കത്തോടുകൂടിയ, ചലച്ചിത്രം ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്ന, അധികാര അസമത്വം നിലവിലുള്ള ജാതീയ രൂപരേഖകളെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതായും വായിക്കാവുന്നതാണ്.
ചാത്തന്റെയും തേവന്റെയും ചെറുത്തുനിൽപ്പിനായുള്ള നിരന്തരമായ ശ്രമങ്ങൾ
പോറ്റിയുടെ അവിഹിത പുത്രൻ എന്ന അറിവ്, അധികാരശ്രേണിയെ അട്ടിമറിക്കുമെന്ന് ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്നത്‌ ഒരു കീഴാളനാണെന്നത് അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടവരുടെ ചെറുത്തുനിൽപ്പായും വായിക്കാവുന്നതാണ്. തന്റെ യജമാനനെതിരെയുള്ള ചാത്തന്റെ ധിക്കാരവും പോറ്റിക്കെതിരായ തേവന്റെ കലാപവും അധികാര ബന്ധങ്ങളുടെ നിരന്തരമായ ചർച്ചയായി ഫൂക്കോയുടെ ചെറുത്തുനിൽപ്പിന്റെ സങ്കൽപ്പത്തെ (Conception of Power and Resistance) സൂചിപ്പിക്കുന്നു (Foucault, 1982).
അടിമകളായിരിക്കുമ്പോൾ പോലും, തങ്ങളുടെ മേൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കപ്പെട്ട ആധിപത്യത്തെ ചെറുക്കാനും വെല്ലുവിളിക്കാനുമുള്ള വഴികൾ അവർ കണ്ടെത്തുന്നു. നേരിട്ടുള്ള ഏറ്റുമുട്ടൽ മുതൽ സൂക്ഷ്മമായ അനുസരണക്കേടും അട്ടിമറിയും വരെ ഈ പ്രതിരോധം വിവിധ രൂപങ്ങൾ പ്രാപിക്കുന്നതായി കാണാം. ഫൂക്കോയുടെ “ഭ്രാന്തും നാഗരികതയും” എന്ന പുസ്തകത്തിലെ ഭ്രാന്തിനെയും സാമൂഹിക നിയന്ത്രണത്തെയും കുറിച്ചുള്ള പര്യവേക്ഷണം, പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട വ്യക്തികൾ അധികാര ഘടനകളെ എങ്ങനെ മുന്നോട്ട് നയിക്കുന്നു എന്നതിനെക്കുറിച്ച് ഉൾക്കാഴ്ചകൾ നൽകുന്നുണ്ട്. (Foucault, 2001).
സാമൂഹിക നിയന്ത്രണത്തിന്റെ സംവിധാനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഫൂക്കോഡിയൻ കാഴ്‌ചപ്പാടിലുള്ള പരിശോധനയിൽ, ചാത്തനും തേവനും അടിമകൾ എന്ന നിലയിൽ പ്രബലമായ വ്യവഹാരങ്ങളാൽ പ്രതിരോധം പലപ്പോഴും രോഗാവസ്ഥയിലാക്കുകയോ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്യുന്ന രീതികളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതായി കാണാം. അവരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഫൂക്കോ ആവിഷ്‌കരിച്ച അധികാരത്തിന്റെയും ചെറുത്തുനിൽപ്പിന്റെയും സങ്കീർണ്ണമായ ചലനാത്മകതയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുകയും, അടിച്ചമർത്തൽ സാമൂഹിക സന്ദർഭങ്ങളിൽ ഏജൻസിയുടെ ബഹുമുഖ സ്വഭാവത്തെ ഉയർത്തിക്കാട്ടുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്നും കാണാവുന്നതാണ്. (Foucault, 1980).
സാമ്പത്തിക വേരുകളും ചരക്ക് ഫെറ്റിഷിസവും
അടിമക്കച്ചവടത്തെയും ബന്ദികളാക്കിയ തൊഴിലാളികളെയും പരാമർശിക്കുന്നതിലൂടെ, ചിത്രം ചരിത്രപരമായ സാമ്പത്തിക അടിത്തറയെ ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നു. കൂടാതെ, ‘ഭ്രമയുഗ’ത്തിന്റെ ആഖ്യാനത്തിലുടനീളം ബന്ദികളാക്കിയവരുടെ അധ്വാനത്തിന്റെയും അവരുടെ വിപരീതബോധത്തിന്റെയും ആശയങ്ങൾ നെയ്തെടുത്തിട്ടുണ്ട്.
അടിമകളായ പാചകക്കാരന്റെയും തേവന്റെയും സ്വത്വവും സ്വത്വബോധവും ഇല്ലാതാക്കുന്നു. അവരെ സമയ-ദേശബന്ധങ്ങളിൽ നിന്ന് വിമുക്തമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ അധ്വാനിക്കാൻ നിർബന്ധിതരാക്കുന്നു. ഉൽപ്പാദനോപാധികളിൽ നിന്നുള്ള അവരുടെ അകൽച്ചയും സാഹചര്യങ്ങളെ ചോദ്യം ചെയ്യാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മയും അവരെ തൊഴിൽ പ്രക്രിയയിൽ അജ്ഞാതവും സവിശേഷതയില്ലാത്തതുമായ ഘടകങ്ങളാക്കി മാറ്റുന്നു.
ഉൽപ്പാദന ബന്ധങ്ങളെ മറച്ചുവെച്ചുകൊണ്ട് മനസ്സ് തന്നെ നിലനിൽക്കുമ്പോൾ, ഫെറ്റിഷിസം ചൂഷണത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങളെ അമൂർത്തമായി മറയ്ക്കുന്നു. മാർക്സിയൻ ആശയങ്ങൾ അനുസരിച്ച്, ഇത് സാമൂഹിക ബന്ധങ്ങൾ മറച്ചുപിടിക്കപ്പെടുന്ന ചരക്ക് ഫെറ്റിഷിസം (commodity fetishism) എന്ന പ്രതിഭാസത്തെ. കാണിക്കുന്നു (Marx, 1976).
ചുരുക്കത്തിൽ, ചിത്രം ചരിത്രപരമായ സാമ്പത്തിക അടിത്തറയും അടിമത്ത തൊഴിലാളികളുടെ അധ്വാനവും മറച്ചുവെക്കപ്പെടുന്ന സംവിധാനത്തെയും അനാവരണം ചെയ്യുന്നു. അടിമത്വം ചരക്ക് ഉത്പാദനത്തിന്റെ സാമൂഹിക ബന്ധങ്ങളെ മറയ്ക്കുകയും അടിമകളെ വ്യക്തിത്വമില്ലാത്ത ഉത്പാദന പ്രക്രിയയിലെ ഘടകങ്ങളാക്കി മാറ്റുകയും ചെയ്യുന്നതായി ചിത്രം കാണിക്കുന്നു.
വ്യവസ്ഥാപരമായ മാറ്റത്തിനായുള്ള താൽക്കാലിക അധികാര വിപര്യാസങ്ങളുടെ അപര്യാപ്തത
ചിത്രത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ, ഒരു കീഴാള അടിമ എന്ന നിലയിൽ തേവന് ഏതെങ്കിലും ഏജൻസിയോ ശബ്ദമോ ഇല്ല. എന്നിരുന്നാലും, ചാത്തനിലും, മന സംബന്ധിയായ നിഗൂഢതകളിലും അറിവും പ്രാവീണ്യവും നേടുന്നതിലൂടെ, സ്ഥാപിത അധികാര ചലനാത്മകതയെ വെല്ലുവിളിക്കാനും ഒരു പ്രതിരോധപരമായ വിപ്ലവം ആരംഭിക്കാനും അദ്ദേഹത്തിന് കഴിയുന്നു. എന്നാൽ ദൗർഭാഗ്യവശാൽ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ വ്യക്തിത്വം ആത്യന്തികമായി ചാത്തനാൽ കീഴടക്കപ്പെടുന്നു. ഇത് കീഴാള (subaltern) പ്രതിരോധത്തിന്റെ മുഖത്ത് ആധിപത്യത്തിന്റെ പ്രതിരോധത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
ഈ നിഗമനം, യഥാർത്ഥ വിമോചനം കൈവരിക്കുന്നതിന് താൽക്കാലിക അധികാര വിപര്യാസങ്ങൾ (power reversals) പര്യാപ്തമല്ലെന്ന സ്പിവാക്കിയൻ ധാരണയ്ക്ക് അടിവരയിടുന്നു. ശാശ്വതമായ മാറ്റം കൊണ്ടുവരാൻ, വ്യവസ്ഥിതി തന്നെ അടിസ്ഥാനപരമായി പൊളിച്ചെഴുതണമെന്ന് ഇത് ഉറപ്പിക്കുന്നു (Spivak, 1988).
കീഴാളരുടെ പ്രതിരോധവും അവരുടെ വിമോചനത്തിനായുള്ള ശ്രമങ്ങളും, ആധിപത്യ ശക്തികളാൽ എളുപ്പത്തിൽ പ്രതിരോധിക്കപ്പെടുകയോ തകർക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്യാം. യഥാർത്ഥ വിമോചനം കൈവരിക്കാൻ, അടിച്ചമർത്തലിന്റെ സമ്പൂർണ്ണ ഘടനയെ തന്നെ അടിസ്ഥാനപരമായി നിർമ്മാർജ്ജനം ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്. ഈ ആശയങ്ങൾ ‘ഭ്രമയുഗം’ ചിത്രത്തിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നു.
കൊളോണിയലിസം, അധികാരം, അറിവ്
അധികാരം, അറിവ്, ഭ്രാന്ത് എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മിഷേൽ ഫൂക്കോയുടെ ആശയങ്ങളുടെ വ്യാഖ്യാനമായി ഈ ചലച്ചിത്രത്തിന്റെ സമാപന രംഗം പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ഫൂക്കോയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, യുക്തിരഹിതരായി കണക്കാക്കുന്നവരെ അധികാര/വിജ്ഞാന ഘടനയിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കിയിരിക്കുന്നു. ചിത്രത്തിൽ, പാചകക്കാരൻ ചാത്തന്റെ മനയെക്കുറിച്ചുള്ള “സത്യം” അനാവരണം ചെയ്യുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഈ അറിവ് അവനെ ശാക്തീകരിക്കുന്നില്ല. പകരം, അത് അവനെ ഭയപ്പെടുത്തുകയും, പോർച്ചുഗീസ് പട്ടാളക്കാരൻ അവനെ “ഭ്രാന്തൻ” എന്ന് മുദ്രകുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു (Foucault, 1980).
പാചകക്കാരന്റെ അറിവ് അവനെ ഭ്രാന്തനും അപകടകാരിയുമായി തരംതിരിക്കുമ്പോൾ, ചാത്തന്റെ മനുഷ്യേതര സ്വഭാവം അവനെ യുക്തിയുടെയും ഭ്രാന്തിന്റെയും അതിരുകൾക്കപ്പുറത്ത് നിർത്തുന്നു. അവസാന രംഗത്ത് പോർച്ചുഗീസ് പട്ടാളക്കാരുടെ മുന്നേറ്റത്തെ മലബാർ മേഖലയിലെ കൊളോണിയൽ ശക്തിയുടെയും പാശ്ചാത്യ പ്രത്യയശാസ്ത്രങ്ങളുടെയും അടിച്ചേൽപ്പിക്കലായി വ്യാഖ്യാനിക്കാം. അതേസമയം, ജീർണിച്ച മനയിലേക്കുള്ള അവരുടെ മുന്നേറ്റം അവരുടെ അറിവിന്റെയും അധികാര സംവിധാനങ്ങളുടെയും വികാസത്തെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്നു.
കൊളോണിയൽ, പ്രാദേശിക സന്ദർഭങ്ങളിൽ അധികാരം, അറിവ്, ഭ്രാന്ത്, യുക്തിബോധം എന്നിവ തമ്മിലുള്ള സങ്കീർണ്ണമായ പരസ്പര ബന്ധത്തെ നാടകീയമാക്കുന്ന ഫൂക്കോവിയൻ സങ്കൽപ്പത്തിൽ പരിശോധിച്ചാൽ, പാചകക്കാരന്റെ അറിവ് അവനെ ഉന്മാദിയാക്കുമ്പോൾ, ചാത്തനും പോർച്ചുഗീസുകാരും അധികാരവും അറിവും സ്വന്തം ലക്ഷ്യത്തിനായി കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതായി കാണാം (Foucault, 1980).
പോർച്ചുഗീസ് അടിമക്കച്ചവടക്കാരുടെ പിടിയിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ട് വരുന്ന തേവനും, കോരനിൽക്കൂടി തുടങ്ങുന്ന ‘ഭ്രമയുഗം’, ആധുനിക അധികാര ഘടനകളുടെ അടിത്തട്ടും ആദ്യകാല കൊളോണിയലിസവുമായുള്ള അവയുടെ ബന്ധവും പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യാൻ ഗോഥിക് ഹൊറർ ട്രോപ്പുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു. കേരളത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിലെ അടിമ-ഉടമ ബന്ധങ്ങളിൽ ഇറങ്ങിച്ചെന്ന്, ചലച്ചിത്രത്തിന് സംസ്കാരത്തെ രസിപ്പിക്കാനും വിമർശിക്കാനും കഴിയുന്ന വഴികളെക്കുറിച്ചുള്ള മൂല്യവത്തായ കാഴ്ചപ്പാട് ഈ ചിത്രം വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു.
ഉപസംഹാരം
ഭ്രമയുഗത്തിന്റെ അവസാനം സങ്കീർണ്ണവും വ്യാഖ്യാനങ്ങൾക്ക് വഴിയൊരുക്കുന്നതുമാണ്, പ്രത്യേകിച്ച് മിഷേൽ ഫൂക്കോയുടെ അധികാരം, പ്രതിരോധം, സ്വത്വം എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ വിലയിരുത്തുമ്പോൾ. ചാത്തനെ നിയന്ത്രിക്കാനുള്ള മോതിരം ധരിക്കുമ്പോൾ, തേവൻ ചാത്തന്റെ പുതിയ അവതാരമായി മാറുന്നു. ഈ രൂപാന്തരീകരണം നിരവധി രീതികളിൽ വ്യാഖ്യാനിക്കാം:
- അധികാര വിപര്യാസം (power reversal): ആദ്യം ശക്തിയില്ലാത്ത അടിമയായിരുന്ന തേവൻ, മോതിരം ധരിക്കുന്നതിലൂടെ ചാത്തന്റെ അതിമാനുഷിക ശക്തികളെ നിയന്ത്രിക്കുന്നു. അധികാരം ഒരു ഏകോപിത സത്തയല്ല, മറിച്ച് ബന്ധങ്ങളുടെ സങ്കീർണ്ണമായ ശൃംഖലയാണ് എന്ന ഫൂക്കോയുടെ ആശയവുമായി ഈ അധികാര വിപര്യാസം യോജിക്കുന്നു (Foucault, 1980).
- സ്വത്വ നഷ്ടം: ചാത്തനായി മാറുന്നതിലൂടെ, തേവൻ സ്വന്തം സ്വത്വം ത്യജിക്കുന്നു. ചാത്തനും മന്ദിരവും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന അടിച്ചമർത്തുന്ന അധികാര ഘടനകളുമായി ഇടപെടുന്നതിന്റെ പരിണിതഫലമായി ഈ സ്വയ നഷ്ടത്തെ കാണാം. അധികാര ബന്ധങ്ങൾ വ്യക്തികളുടെ സ്വത്വത്തെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നുവെന്ന് ഫൂക്കോ വാദിക്കുന്നു, തേവന്റെ പരിവർത്തനം ഈ ആശയത്തെ സാധൂകരിക്കുന്നു (Foucault, 1982).
- പ്രതിരോധവും ഏജൻസിയും: മോതിരം ധരിക്കാനുള്ള തേവന്റെ തീരുമാനം, മന്ദിരവും ചാത്തനും പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന അടിച്ചമർത്തൽ വ്യവസ്ഥയ്ക്കെതിരായ പ്രതിരോധ നടപടിയായി കൂടി വ്യാഖ്യാനിക്കാം. ചാത്തന്റെ ശക്തി ഏറ്റെടുക്കുന്നതിലൂടെ, സ്വന്തം സ്വത്വം നഷ്ടപ്പെടുന്നതിന്റെ വിലയ്ക്ക് തന്നെയാണെങ്കിലും തേവൻ തന്റെ ഏജൻസി സ്ഥാപിക്കുന്നു. പ്രതിരോധം അധികാര ബന്ധങ്ങളുടെ അവിഭാജ്യ ഘടകമാണെന്ന് ഫൂക്കോ എടുത്തുപറയുന്നു, തേവന്റെ പ്രവർത്തികൾ ഈ ആശയത്തെ വ്യക്തമാക്കുന്നു (Foucault, 1982).
- അധികാരത്തിന്റെ ചക്രീയ സ്വഭാവം: അധികാര ഘടനകൾ ചക്രീയവും സ്വയം നിലനിർത്തുന്നവയുമാണെന്ന് അവസാനം സൂചിപ്പിക്കുന്നു. മന്ദിരം തകരുകയും പാചകക്കാരൻ രക്ഷപ്പെടുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ, തേവൻ പുതിയ ചാത്തനായി മാറുന്നു, അടിച്ചമർത്തലിന്റെയും പ്രതിരോധത്തിന്റെയും ചക്രം തുടരുമെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അധികാരം ഒരു സ്ഥിര സത്തയല്ല, മറിച്ച് സാമൂഹിക ബന്ധങ്ങളെ രൂപപ്പെടുത്തുന്ന ഡൈനാമിക് ശക്തിയാണ് എന്ന ഫൂക്കോയുടെ വീക്ഷണത്തോട് ഈ ആശയം യോജിക്കുന്നു (Foucault, 1980).
ചുരുക്കത്തിൽ, ഭ്രമയുഗത്തിന്റെ അവസാനം അധികാരം, പ്രതിരോധം, സ്വത്വം എന്നിവയുടെ സങ്കീർണ്ണമായ പര്യവേക്ഷണമാണ്, ഇത് കാഴ്ചക്കാരന്റെ വ്യാഖ്യാനത്തിന് വിധേയമാണ്. ഫൂക്കോഡിയൻ വീക്ഷണത്തിൽ, ചാത്തനായി തേവൻ രൂപാന്തരപ്പെടുന്നത് ഒരു അധികാര വിപര്യാസം, സ്വത്വ നഷ്ടം, പ്രതിരോധ പ്രവർത്തനം, അധികാര ഘടനകളുടെ ആവർത്തന സ്വഭാവം എന്നിവയെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു (Foucault, 1980; 1982).
ചാത്തനും പോറ്റിയും തമ്മിലുള്ള കഥാപാത്ര ബന്ധങ്ങളിൽ അധികാര ഘടനയിലെ മാറ്റം കാണാവുന്നതാണ്. ആദ്യം, ദേവി വാരാഹിയാൽ സമ്മാനിക്കപ്പെട്ട ചാത്തനെ കൈവശം വെച്ച് ചൂടലൻ പോറ്റി ആധിപത്യം പുലർത്തുന്നു. എന്നാൽ, പിന്നീട് കൊടുമൺ പോറ്റി യജമാനനായി മാറിയപ്പോൾ, അയാളെ പരാജയപ്പെടുത്തി, ശരീരം അറ്റത്തിൽ ഒളിപ്പിച്ച്, അയാളെ അനുകരിച്ചുകൊണ്ട് ചാത്തൻ ആധിപത്യം നേടുന്നു. ഇത് അധികാര ഘടനയിലെ വിപര്യാസത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു, ഇപ്പോൾ ചാത്തൻ പോറ്റിയെക്കാൾ മേലധികാരം പുലർത്തുന്നു (Foucault, 1980).
പരസ്പരബന്ധിതമായ അറിവും ശക്തിയും എങ്ങനെ അടിച്ചമർത്തലിനെ നിയമാനുസൃതമാക്കുന്നു എന്ന് പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യാൻ ‘ഭ്രമയുഗം’ ഗോഥിക് രൂപങ്ങളും അമാനുഷികതയും ഉപയോഗിക്കുന്നു. അധികാരം, പ്രതിരോധം, ലൈംഗികത, ഭ്രാന്ത്, ആധിപത്യ വ്യവസ്ഥകളിലെ സാമൂഹിക നിയന്ത്രണം എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള മിഷേൽ ഫൂക്കോയുടെ സ്വാധീന സിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ വിവിധ വശങ്ങൾ ചിത്രം പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു (Foucault, 1978; 1980).
സാമൂഹികമായി പരിശോധിച്ചാൽ ബ്രാഹ്മണ-കീഴാള സങ്കല്പങ്ങളിൽ പ്രശ്നകരമായ നിരീക്ഷണങ്ങൾ ഉണ്ടെങ്കിലും, ഫൂക്കോഡിയൻ പരിപ്രേക്ഷ്യത്തിൽ അധികാരത്തിന്റെയും പ്രതിരോധത്തിന്റെയും തലങ്ങളിൽ നിന്ന് കാണാവുന്നതാണ് ഈ ചിത്രം ആഖ്യാന ശൈലി, അഭിനയ മികവ്, സംഭാഷണങ്ങളുടെ ചാരുത എന്നിവകൊണ്ട് മാത്രമല്ല, സിനിമ , സമൂഹം, രാഷ്ട്രീയം, അധികാരം, ആധിപത്യം എന്നിവ പഠിക്കുന്നവർക്ക് പഠനവിഷയമായി മാറുന്നു എന്നതിലൂടെ കൂടിയാണ് ഈ ചിത്രത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നത്.
References:
- Foucault, M. (1978). The History of Sexuality, Vol. 1: An Introduction. (R. Hurley, Trans.). Random House. (Original work published 1976)
- Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings, 1972-1977. (C. Gordon, Ed.). Pantheon Books.
- Foucault, M. (1982). The Subject and Power. Critical Inquiry, 8(4), 777-795. https://doi.org/10.1086/448181
- Foucault, M. (2001). Madness and Civilization: A History of Insanity in the Age of Reason. (R. Howard, Trans.). Routledge. (Original work published 1961)
- Marx, K. (1976). Capital: A Critique of Political Economy, Volume I. (B. Fowkes, Trans.). Penguin Books. (Original work published 1867)
- Spivak, G. C. (1988). Can the Subaltern Speak? In C. Nelson & L. Grossberg (Eds.), Marxism and the Interpretation of Culture (pp. 271-313). University of Illinois Press.
ലേഖകനെക്കുറിച്ച്: അരുൺ കുമാർ പി.കെ എഞ്ചിനീയറും, ഡൽഹിയിലെ ജവഹർലാൽ നെഹ്റു യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ നിന്ന് സോഷ്യോളജി ബിരുദാനന്തരബിരുദധാരിയുമാണ്, കമ്പ്യൂട്ടേഷണൽ സോഷ്യൽ സയൻസ് മേഖലയിൽ സ്വതന്ത്ര ഗവേഷകനായും പ്രവർത്തിക്കുന്നു. W: https://akpk.me/
എല്ലാം പറഞ്ഞു. പക്ഷെ പ്രധാന കാര്യം മാത്രം വിട്ടുപോയി. ജാതിയധികാര ബന്ധങ്ങൾ എങ്ങനെ സങ്കീർണ്ണമായി ഈ സിനിമയുടെ ആഖ്യാനത്തിൽ രൂപപ്പെടുന്നു എന്നതിലേക്ക് കൂടി ശ്രദ്ധ ചെലുത്തിയിരുന്നു എങ്കിൽ നന്നായേനെ.